Podziel uczestników i uczestniczki na 4 grupy. Każdej grupie daj przyporządkowany jej obraz przedmiotu z karty pracy „Rozważamy kupno produktu”. Powiedz: „Wyobraźcie sobie, że właśnie weszliście do sklepu i przyglądacie się pewnemu produktowi. Zastanówcie się, co o nim sądzicie i odpowiedzcie na pytania”:
• Co wam się odpowiada, a co nie odpowiada w tym produkcie?
• Czy kupilibyście ten produkt?
Daj czas na przemyślenie odpowiedzi. Następnie poproś, by każda z grup opowiedziała o swojej decyzji i uzasadniła ją na forum.
Kiedy grupy skończą omawianie, poproś o wyobrażenie sobie, że parametry danego produktu lub sytuacja, w której uczestnicy go kupują, uległa zmianie. Powiedz, że za chwilę przeczytasz, czego dokładnie zmiana dotyczy. Grupy, które kupiłyby ten produkt w sytuacji zmienionych parametrów, poproś o podniesienie ręki.
Następnie przeczytaj zdania:
• Produkt zmienił kolor na intensywny róż.
• Mam już taki sam w domu.
• Obsługa w tym sklepie jest bardzo niemiła.
• Sąsiad ma taki sam produkt i jest zadowolony.
• Ten model jest przestarzały.
• Gwarancja na ten produkt skróciła się do pół roku.
• Produkt kosztuje 30 proc. mniej niż kosztował w zeszłym miesiącu.
• Produkt kosztuje 20 proc. więcej niż kosztował w zeszłym miesiącu.
• Produkt jest dwa razy droższy.
• Produkt jest tańczy o połowę.

Odwołując się do poprzedniego ćwiczenia, zapytaj uczestników i uczestniczki:
• Co może wpływać na to, że konsumenci chcą kupić dany produkt?
Zwróć uwagę, że na chęć kupna produktu mogą wpływać bardzo różne czynniki np. fakt, czy się go już posiada, odległość sklepu od domu, możliwość zwrotu, przyjemna obsługa w sklepie, ceny konkurencyjnych produktów o podobnych właściwościach, kolor, kształt, a także indywidualne gusta klientów – np. emocje, które się z nim wiążą, to, że produkt poprawi im samopoczucie, a nawet fakt, że „kolega ma podobny i jest zadowolony”.
Zapytaj:
• Który z czynników, jakie wymieniliście, ma waszym zdaniem największy wpływ na to, czy produkt zostanie kupiony?
Zauważ, że z punktu widzenia konsumentów różne czynniki mają znaczenie, jednak zazwyczaj najważniejszym z nich jest CENA.
Zapisz na tablicy hasła POPYT i PODAŻ. Wytłumacz znaczenie tych pojęć. Powiedz, że w ekonomii mówi się o PRAWIE POPYTU, które odnosi się do tego, jak ludzie reagują na zmianę ceny produktu oraz o PRAWIE PODAŻY, które analogicznie opisuje reakcje producentów na zmianę ceny produktu.
Zapytaj:
• Jaka byłaby reakcja klientów, gdyby produkt podrożał?
• A jaka reakcja producentów?
• A co, gdyby potaniał?
• Jak reagowaliby wtedy producenci?
Powiedz, że im cena jest niższa, tym większa skłonność klientów do kupowania produktu.
Z producentami jest odwrotnie – im cena wyższa, tym chętniej go sprzedają, bo to oznacza większy zysk.

Pokaż uczestnikom i uczestniczkom wybrane KRZYWE POPYTU I PODAŻY (skorzystaj z rozdziału „Ilustracje krzywych popytu i podaży” podręcznika „Wolna przedsiębiorczość”). Wytłumacz, jak czytać wykresy krzywych. Powiedz, że krzywe ilustrują zależność między popytem/sprzedażą a ceną produktu.
Powiedz, że popyt i podaż są od siebie zależne i wzajemnie na siebie wpływają. Ilustrując tę kwestię, pokaż wykres PUNKTU RÓWNOWAGI. Powiedz, że punkt równowagi to miejsce, w którym spotyka się popyt i podaż.
Możesz poprosić uczestników o przełożenie tej ilustracji na rzeczywistość rynkową:
• Kiedy mamy do czynienia z punktem równowagi rynkowej?
• Co ten punkt oznacza dla producentów i konsumentów?
Powiedz, że punkt równowagi opisuje sytuację równowagi handlowej. Ani obniżając cenę, ani ją podwyższając, nie da się przeprowadzić większej liczby transakcji. Kiedy bowiem obniżymy cenę, część przedsiębiorców zrezygnuje z wytwarzania produktów, bo będzie to nieopłacalne, kiedy podwyższymy – część klientów zrezygnuje z kupna, bo cena będzie za wysoka.
Podsumuj, że dzięki analizowaniu popytu i podaży możemy obserwować proces nieustannego „targowania się” producentów i konsumentów w poszukiwaniu punktu równowagi.

Zapytaj uczestników:
• Jakie znaczenie ma w codziennym życiu to, czego dowiedzieliście się dziś o popycie i o podaży?
Zwróć uwagę na sytuacje, w których wiedza ta przydaje się do lepszego zrozumienia rzeczywistości rynkowej. Jeżeli uczestnicy i uczestniczki nie przytoczą sytuacji ze swojego życia, możesz zapytać o następujące kwestie:
• Jak zanalizowalibyście sytuację, gdyby ceny cukru w Polsce poszły nagle w górę?
• A taką, gdy cena starszego modelu komórki spada?
Zauważ, że w pierwszym przypadku przyczyną może być większy popyt na cukier (np. sezon robienia przetworów), który powoduje zwiększenie ceny przez przedsiębiorców, w drugim – prawdopodobnie na rynek wszedł nowszy, bardziej doskonały technicznie model.
Zauważ, że krzywa popytu i podaży to schematy, dzięki którym potrafimy wyjaśniać rzeczywistość ekonomiczną, ale nie potrafimy jej przewidzieć. Odnieś się do wniosków
z Ćwiczenia 1 dotyczących tego, co ma wpływ – oprócz ceny – na zakup towaru przez klienta
i zauważ, że gusta konsumentów są w dużej mierze nieprzewidywalne.
Na koniec zapytaj:
• Czy według was ekonomia to nauka, która stwierdza stan faktyczny, czy raczej przewiduje, co się wydarzy w przyszłości?
• Jaki wpływ na nasze życie może mieć traktowanie ekonomii jako nauki, która prognozuje przyszłe wydarzenia?
Zachęć uczestników do refleksji na ten temat.

Jeżeli dysponujesz dodatkowym czasem, poproś uczestników i uczestniczki, by na koniec zajęć wrócili na chwilę do pierwszego ćwiczenia. Poproś, by spróbowali wejść w rolę ekonomistów i jeszcze raz przyjrzeli się analizowanym przez siebie produktom, a następnie stworzyli dla nich krzywe popytu i podaży.
Na koniec poproś o zaprezentowanie i zanalizowanie narysowanych krzywych na forum.
Podsumowując, zauważ, że żaden ekspert ani przedsiębiorca nie mogą znać wyglądu krzywej popytu i podaży na konkretny produkt. To, co stworzyli uczestnicy i uczestniczki (i co stworzyliby potencjalnie eksperci) to tylko spekulacje co do tego, jak takie krzywe mogłyby wyglądać.