Lekcje
Produkcja i czynniki produkcji
Autor scenariusza: Izabela Meyza
Redakcja merytoryczna: Mateusz Benedyk
rozdział
Opis
W czasie lekcji uczestnicy i uczestniczki dowiedzą się, czym są czynniki produkcji. Zastanowią się także nad rolą przedsiębiorcy w procesie produkcji oraz poddadzą refleksji znaczenie przedsiębiorczości w codziennym życiu.
Cele
Po lekcji uczestnicy i uczestniczki:
- wymieniają czynniki produkcji,
- rozumieją znaczenie przedsiębiorcy w procesie produkcji,
- potrafią określić, jak przedsiębiorczość może się wyrażać w codziennym życiu.
Przebieg Zajęć
Podziel uczestników na 4-5-osobowe zespoły. Każdej z grup rozdaj kartkę z zadaniem z karty pracy „Innowacyjny produkt”. Na jego wykonanie daj 10 min.
Kiedy uczestnicy skończą, poproś o opowiedzenie o pomysłach na forum. Podsumowując ich pracę, zapytaj:
• Jak pracowało wam się w tym ćwiczeniu?
• Które momenty w waszej pracy były najbardziej twórcze, a które najnudniejsze?
• Czy trudno było wymyślić pomysł na firmę? A zaplanować proces produkcji?
• Czy wszystkie zasoby wykorzystaliście w procesie produkcji? Czy było coś, co nie było wam potrzebne?
Czas:
15 min.
metoda:
miniwykład
pomoce:
kreda i tablica lub flipchart i markerPodziel tablicę/flipchart na pięć części. W czterech z nich wpisz hasła: PRACA – DOBRA KAPITAŁOWE – ZIEMIA – KAPITAŁ LUDZKI, a piątą pozostaw pustą. Powiedz, że hasła, które wypisałeś/aś to czynniki produkcji i na podstawie rozdziału podręcznika „Wolna przedsiębiorczość” pt. „Produkcja i czynniki produkcji”; wytłumacz znaczenie tych pojęć. Następnie, upewniając się, że pojęcia zostały dobrze zrozumiane, poproś, by uczestnicy i uczestniczki powiedzieli, do których części wpisaliby rzeczy/osoby/miejsca potrzebne do wyprodukowania ich produktu (np. robotnicy – praca, ziemia– ziemia, sprzęt, fabryka – dobra kapitałowe, pracownicy wykwalifikowani – kapitał ludzki). Powiedz, że narysowany na tablicy schemat przedstawia klasyczne rozróżnienie czynników produkcji. Możesz także zwrócić uwagę na fakt, że pierwotnie brano pod uwagę trzy pierwsze czynniki produkcji, dopiero z czasem na znaczeniu zyskał kapitał ludzki.
Zapytaj:
• Czego lub kogo brakuje w tym klasycznym rozróżnieniu?
Jeżeli nie padnie z grupy, zauważ, że rozmawiając o produkcji nie wzięliśmy pod uwagę przedsiębiorców. W piątej części wpisz hasło PRZEDSIĘBIORCA. Zapytaj:
• Na czym polegała wasza rola jako przedsiębiorców w ćwiczeniu?
• Na podstawie ćwiczenia i waszych doświadczeń jak sądzicie: jaka jest rola przedsiębiorcy w procesie produkcji?
• Czy produkcja mogłaby istnieć bez niego?
Powiedz uczestnikom, że czynniki produkcji zostały wyróżnione w momencie, kiedy gospodarki zachodnie przeżywały intensywny wzrost gospodarczy, a produkcję postrzegano przede wszystkim w wymiarze materialnym.
Zapytaj uczestników:
• Jak sądzicie, czy dzisiaj czynniki produkcji pełnią podobną rolę, jak w XVIII i XIX wieku?
• Które są ważniejsze, a które mniej ważne w przedsiębiorstwach innowacyjnych?
• Czy ich rozróżnianie dzisiaj ma w ogóle sens?
• Czy któryś z czynników produkcji jest według was najważniejszy? Dlaczego?
Pozwól uczestnikom i uczestniczkom wyrazić opinie na ten temat. Na koniec zauważ, że gdyby nie pomysły uczestników-przedsiębiorców w ćwiczeniu, żaden z produktów nie zostałby wytworzony; że ich rola jest kluczowa i gdyby nie pomysł na użycie posiadanych zasobów, żaden produkt nie zostałby wyprodukowany. Powiedz, że w dzisiejszej ekonomii coraz bardziej odchodzi się od patrzenia na produkcję przez pryzmat czynników, coraz większą uwagę poświęcając przedsiębiorcy.
Czas:
10 min.
metoda:
burza myśli
pomoce:
tablica i kreda lub flipchart i markerNa tablicy narysuj schematyczną postać przedsiębiorcy (możesz także wyciąć postać z gazety, stworzyć kolaż lub poprosić kogoś z uczestników/uczestniczek o jej narysowanie). Następnie poproś uczestników i uczestniczki, by na podstawie ćwiczenia z początku lekcji i własnych doświadczeń wymieniali cechy/zachowania/myśli, z którymi kojarzy im się przedsiębiorca.
Na koniec zapytaj:
• Czy przedsiębiorczym można być także, nie prowadząc firmy?
• Na czym może polegać bycie przedsiębiorczym w waszym życiu?
Zwróć uwagę, że przedsiębiorczość w szerokim wymiarze to po prostu zdolność człowieka do przekształcania świata materialnego na różne możliwe sposoby.
Materiały
Słowniczek
czynniki produkcji
wszelkie dobra, które są przekształcane przez ludzi w celu wyprodukowania dobra konsumpcyjnego. Wedle klasycznego podziału czynniki produkcji możemy podzielić na ziemię, pracę i dobra kapitałowe. Współcześnie w procesie produkcji coraz mocniej podkreśla się rolę idei – a więc technologii i przedsiębiorczości – i to właśnie o tych czynnikach produkcji dyskutujemy dziś najczęściej.
dobra kapitałowe
wyprodukowane przez ludzi dobra, które nie służą konsumpcji, ale mają jedynie pomóc w produkcji dóbr konsumpcyjnych. Dzięki istnieniu dóbr kapitałowych (np. maszyn, narzędzi) jesteśmy w stanie zwiększyć produkcję przypadającą na jednostkę pracy oraz stworzyć takie dobra konsumpcyjne, których produkcja nie byłaby możliwa bez udziału w niej dóbr kapitałowych (np. smartfony). Proces rozwoju gospodarczego można sobie wyobrażać jako proces gromadzenia (akumulacji) coraz większej liczby dóbr kapitałowych, dzięki czemu ludzka praca staje się bardziej produktywna. Żeby powiększyć ilość dóbr kapitałowych, potrzebne są oszczędności.
kapitał ludzki
wiedza i umiejętności ludzi, które podnoszą ich produktywność. Człowiek nie rodzi się ze znajomością języka czy z wiedzą matematyczną – musi się tego nauczyć. Dzięki nauce jego praca staje się bardziej produktywna – dzięki znajomości języka może lepiej koordynować pracę z innymi członkami zespołu; wiedza naukowa, technologiczna czy znajomość procedur firmowych pozwala sprawnie przeprowadzać procesy produkcyjne; wyobraźnia pozwala rozwiązywać problemy pojawiające się w działalności każdej firmy.
W miarę rozwoju technologicznego coraz mniej potrzebna jest ludzka praca polegająca na dostarczaniu siły fizycznej – coraz bardziej liczy się kapitał ludzki.
praca
jeden z czynników produkcji, rozumiany jako wszelka ludzka aktywność (tak fizyczna, jak i umysłowa) nakierowana na osiągnięciu celu procesu produkcyjnego. Jeśli firma produkuje samochód, to potrzebuje pracy zarówno osób na taśmie montażowej, jak i tych w zarządzie, księgowych, zajmujących się reklamą itd. W ekonomii przyjmujemy założenie, że istnieje zasadnicza różnica między pracą a rekreacją/czasem wolnym – praca wiąże się z uciążliwością, przykrością. W czasie wolnym możemy fizycznie się zmęczyć (np. biegając lub pływając), ale robimy dla własnej satysfakcji, nie dla zarobku. Przy analizie rynku pracy należy pamiętać, że praca jest czynnikiem bardzo różnorodnym i w zasadzie powinniśmy mówić, o tysiącach rynków pracy (inny dla księgowych, inny dla programistów, inny dla kasjerów itd.). Na każdym z nich popyt na pracę i podaż pracy będą inne.
przedsiębiorczość
cecha ludzkich działań polegająca na spekulacyjnej próbie określenia przyszłych stanów rynku i wykorzystania okazji do osiągnięcia zysku z powodu różnic pomiędzy cenami czynników produkcji a spodziewanymi przychodami ze sprzedaży jakiegoś dobra. Przedsiębiorczość może dotyczyć zarówno działań jednostki na rynku pracy (np. możemy być przedsiębiorczy, ucząc się rzadkiego języka programowania, którego znajomość przyniesie nam wysokie zarobki w przyszłości), jak i działań wielkich firm (przedsiębiorczym działaniem Steve’a Jobsa było m.in. stworzenie iPhone’a). Dzięki przedsiębiorczości rzadkie zasoby są coraz lepiej wykorzystywane i konsumenci mogą cieszyć się coraz większą liczbą coraz lepszych dóbr konsumpcyjnych, których potrzebują.
ziemia
jeden z czynników produkcji. Do ziemi zaliczamy przestrzeń fizyczną i surowce naturalne, które nie są efektem świadomej działalności człowieka. Kiedy surowce naturalne (np. ropa czy gaz) dzięki działalności człowieka są wydobywane spod powierzchni ziemi i przesyłane do dalszego użycia, to stają się dobrami kapitałowymi.