Poproś uczestników i uczestniczki, by pomyśleli o jednej rzeczy, którą chcieliby mieć/zrobić w tej chwili. Podpowiedz, że może to być np. coś do zjedzenia, konkretna rzecz materialna, ale także coś, co spełni ich marzenie lub zaspokoi potrzebę np. dzień wolny od szkoły, nowe buty, dobre auto, egzotyczna wycieczka itp. Na tablicy zapisuj pomysły/pragnienia uczestników. Następnie niech każda osoba podejdzie do tablicy i postawi kropkę przy trzech rzeczach, które chciałaby mieć najbardziej. Wybierz 10 najchętniej wybieranych pomysłów i zapisz każdy na osobnej kartce.
Następnie poproś, by uczestnicy i uczestniczki wyobrazili sobie, że jesteś w posiadaniu tych 10 rzeczy i postanowiłeś/aś je sprzedać na drodze licytacji.
Krótko wytłumacz jej warunki (możesz także zapisać je na tablicy):
1. Każdy uczestnik aukcji ma do dyspozycji 1000 dukatów (na wszystkie licytacje), których nie może przekazać nikomu innemu. Za przedmioty można płacić jedynie w dukatach.
2. Cenę wywoławczą można przebić poprzez podniesienie ręki i wypowiedzenie kwoty, którą jest się w stanie zapłacić za dany przedmiot. Minimalna kwota, o jaką można przebić poprzednią cenę, to 50 dukatów.
3. Stuknięcie młotkiem po raz trzeci kończy licytację przedmiotu.
4. Cena wywoławcza każdego przedmiotu wynosi 50 dukatów.
Po przedstawieniu zasad rozpocznij licytowanie marzeń. Osobie, która wygra licytację danej rzeczy, wręcz kartkę z napisem jako symbol wygranej.
Po zakończonej licytacji wszystkich przedmiotów poproś uczestników i uczestniczki, by wstali i okrążyli swoje krzesła, w ten sposób wychodząc z roli licytujących. Zakończ symulację słowami: „Wychodzimy z krainy, gdzie za marzenia płaci się dukatami i z powrotem wchodzimy w rolę uczniów i uczennic”.
Krótko zbierz wrażania i emocje, które pojawiły się w uczestnikach i uczestniczkach podczas ćwiczenia.

Zapytaj uczestników i uczestniczki, czy kiedykolwiek brali udział w prawdziwej licytacji (np. w internecie) lub ją obserwowali. Poproś o opowiedzenie o ich doświadczeniach. Na podstawie poprzedniego ćwiczenia oraz ich doświadczeń, poproś o odpowiedzenie na pytania:
• Na czym polega licytacja?
• Kto ją wygrywa?
• Kiedy jest unieważniona?
• Czy spotkaliście się z licytacją, w której nikt nie chciał kupić produktu? Dlaczego tak się mogło stać?
• Czy obserwowaliście licytacje, w których towary były sprzedawane bardzo drogo (np. książki w cenie powyżej 100 zł albo antyki)? Dlaczego ceny były tak wysokie?
Powiedz, że licytacja to sytuacja, w którą zaangażowani są zarówno sprzedawca, jak i klient: jeżeli klient jest w stanie płacić więcej, producent/sprzedawca może sobie pozwolić na podniesienie ceny . Jeżeli natomiast nikt nie płaci nawet najniższej ceny, producent dostaje sygnał, że jego towary z jakiegoś powodu nie są wartościowe dla innych.
Wytłumacz, że zaczęliście zajęcia od licytacji, bo może być ona metaforą, dzięki której lepiej zrozumiemy funkcjonowanie rynku. Powiedz, że między producentami i klientami trwa ciągła „licytacja” na produkty: producenci szacują, po jakiej cenie mogą sprzedać produkty, a klienci – biorąc pod uwagę swoje preferencje i to, jaką wartość ma dla nich dany towar, szacują, ile mogą za niego zapłacić. Jeżeli więcej klientów chce kupić dany przedmiot, producent może podwyższyć cenę, jeżeli mało kto chce za niego zapłacić – musi ją obniżyć, żeby w ogóle go sprzedać.
Powiedz, że właśnie te ciągłe negocjacje cen między przedsiębiorcami a klientami to coś, na czym opiera się wolny rynek.
Zapytaj:
• Czy przemawia do was ta metafora?
• Czy możecie podać przykłady z codziennego życia, w których obserwujemy, jak producenci próbują dostosować cenę do możliwości klienta, a klienci reagują na propozycje producentów?
Możesz podać przykłady takich sytuacji: kiedy zbliża się sezon zimowy, w sklepach pojawia się nowa kolekcja ubrań, które sprzedawane są po dość wysokich cenach. W połowie sezonu następuje obniżka (coraz mniej osób jest zainteresowanych produktem, sprzedawcy muszą więc obniżyć cenę, żeby zachęcić ich do „licytacji”), a kiedy mija, a kolekcja nie jest jeszcze wyprzedana, nierzadko ubrania można kupić z 50 proc. obniżką (cena jest obniżona do granic możliwości, bo sprzedawca chce sprzedać towar i zachęcić ludzi do „licytacji”). Innymi słowy: im więcej ludzi bierze udział w „licytacji” przedmiotów na rynku (czyli chce je kupić), tym cena bardziej idzie w górę. Analogicznie jest z jej obniżeniem.

Po jednej stronie tablicy zapisz hasło PRZEDSIĘBIORCA, po drugiej – KLIENT. Powiedz, że zazwyczaj zanim przedsiębiorca wyznaczy cenę, po jakiej sprzeda swój produkt/usługę, musi dokonać kalkulacji. Podobnie dzieje się z klientem, który musi oszacować, jaką cenę jest w stanie zapłacić za towar, którego potrzebuje.
Zapytaj o PRZEDSIĘBIORCĘ:
• Co waszym zdaniem ma wpływ na to, po jakiej cenie przedsiębiorca sprzeda swój produkt?
Zbierz odpowiedzi, które padną od grupy. Zauważ, że przedsiębiorca musi wziąć pod uwagę zarówno koszty produkcji, które zależne są z kolei od tego, po jakiej cenie kupi produkty potrzebne do wyprodukowania jego towaru (możesz posiłkować się przykładami z rozdziału „Koszty i ceny” podręcznika „Wolna przedsiębiorczość”), płace dla pracowników, wynajem lokalu i zysk dla siebie.
Zapytaj:
• Jakie są granice obniżania ceny przez producentów? Dlaczego, skoro nikt nie chce kupić soku za 3,5 zł, nie sprzedają go po 1 zł?
Zauważ, że producentowi nie opłaca się zejść poniżej kosztów wytworzenia produktu.
Zapytaj:
• Co może się składać na koszty wytworzenia produktu?
Poproś o wymienianie tych rzeczy i zapytaj:
• Od czego zależy cena czynników produkcji?
Zauważ, że cena ta zależy także od cen podyktowanych przez innych producentów. I że ci – analogicznie do klientów – określają ceny swoich produktów, biorąc pod uwagę poniesione koszty i to, ile odbiorca (czyli nasz hipotetyczny przedsiębiorca) jest w stanie za nie zapłacić. Powiedz, że tu ponownie mamy do czynienia z „licytacją”.
Następnie zapytaj o KLIENTA:
• Co decyduje o tym, jaką cenę klient jest w stanie dać za jakieś towary lub usługi?
Zwróć uwagę, że klient w swoich kalkulacjach (podobnie jak uczestnicy licytacji z pierwszego ćwiczenia) bierze pod uwagę to, jak bardzo potrzebuje danego przedmiotu i czy ma środki na jego zakup (innymi słowy: jaki będzie koszt alternatywny tego, że za swoją pensję kupi określone przedmioty).
Podkreśl, że klient może także chcieć porównać cenę tego samego towaru u innego przedsiębiorcy/sprzedawcy. Ale jego cena także zależy od cen innych przedsiębiorców, którzy – podobnie jak on – patrzą na cenę kosztów produkcji.

Podsumowując miniwykład z poprzedniego ćwiczenia i wskazując na zapisane po obu stronach tablicy hasła PRZEDSIĘBIORCA i KLIENTA, zadaj pytanie:
• Kto według was ma większy wpływ na cenę przedmiotu – przedsiębiorca czy klient?
Poproś, żeby w zależności od odpowiedzi uczestnicy i uczestniczki zajęli miejsca po lewej lub prawej stronie (niezdecydowani mogą stanąć/usiąść na środku) i uzasadnili swój wybór.
Podsumuj dyskusję, zauważając, że producent, biorąc pod uwagę koszty wytworzenia produktu, decyduje, po jakiej cenie go sprzeda. Ale dopiero klient, kupując ten produkt lub go odrzucając, ocenia, ile jest w stanie za niego zapłacić. Powiedz, że choć jako jednostki mamy niewielki wpływ na ceny danych produktów, to suma wszystkich decyzji konsumenckich stanowi wielką siłę, która może doprowadzić do obniżki cen. I w takim sensie konsument może wpływać na cenę produktu.
Na koniec, nawiązując do ćwiczenia, w którym uczestnicy i uczestniczki licytowali marzenia, wprowadź pojęcie SUWERENNOŚCI KONSUMENTA, który – choć nie decyduje o cenie jako takiej, decyduje jednak o tym, ile jest w stanie zapłacić za dany przedmiot i dlatego ma wpływ na kroki sprzedawców i producentów. Tłumacząc pojęcie, możesz odwołać się raz jeszcze od metafory licytacji. Zauważ, że wysokość ceny zależy od tego, ile osób chce dane dobro kupić (takie zjawisko nazywamy popytem). Dlatego właśnie konsumenta uważa się za główną siłę napędową procesów gospodarczych.
Podsumuj dyskusję stwierdzeniem, że cena produktu jest wypadkową KOSZTÓW PRODUKCJI i decyzji SUWERENNEGO KLIENTA.